اکوتوریسم چیست؟
واژه توریسم از لغت تور به معنای گردش می‌آید و امروزه به هر نوع گردشگری توریسم گفته می‌شود. اما اکوتوریسم نوع خاصی از گردشگری است که به آن بوم گردشگری نیز گفته می‌شود. اکوتوریسم به آن دسته از سفرهایی گفته می‌شود که به مناطق بکر و دست نخورده طبیعت انجام می‌گیرد. در اکوتوریسم محیط زیست یک منطقه که شامل بافت گیاهی، جانوارن و طبیعت آن منطقه است مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد.
آیا اکوتوریسم همان طبیعت گردی است؟
اکوتوریسم نوع خاصی از گردشگری است که گاهی اوقات با طبیعت‌گردی اشتباه گرفته می‌شود. بعضی افراد اکوتوریسم را معادل طبیعت‌گردی می‌دانند اما طبیعت‌گردی با اکوتوریسم تفاوت‌های بسیاری دارد. اولین و شاید مهم‌ترین تفاوت اکوتوریسم با طبیعت‌گردی در آن است که اکوتوریسم تنها به قصد بازدید از محیط زیست صورت نمی‌گیرد، بلکه در اکوتوریسم حضور صحیح و غیرآسیب‌زننده انسان در طبیعت مورد نظر است.
اکوتوریسم جنبه پایدارسازی زیست بوم را نیز با خود به همراه دارد و هر سفری به طبیعت را شامل نمی‌شود، بلکه گردشگر باید سفر خود به طبیعت را با تعهد و مسئولیت نسبت به طبیعت انجام دهد. در واقع اکوتوریسم جنبه آموزشی نیز دارد. اما طبیعت‌گردی تمام آن سفرهایی را شامل می‌شود که گردشگران در دل طبیعت به گردش و سیاحت می‌پردازند. ممکن است حضور طبیعت‌گران در زیست بوم اثرات جبران‌ناپذیری به پایداری محیط وارد کند و محیط زیست را از تعادل طبیعی خود خارج کند.
به عنوان مثال حضور زیاد و ناصحیح گردشگران در جنگلهایی که محل زندگی حیوانات است و عدم آشنایی گردشگران با خصوصیات و شیو زیست این جانوارن، در طولانی مدت، منجر به کوچ جانوران از محل زندگی خود و وارد کردن آسیب به بقای آن‌ها و بقای طبیعت می‌شود.
اکوتوریسم چه فوایدی دارد؟
در اکوتوریسم گردشگر با حضور مسئولانه خود در محیط، خود را با قوانین و شرایط محیط زیستی که به آن سفر کرده هماهنگ می‌کند و نه تنها به آن آسیب نمی‌زند بلکه جلوی آسیب‌های احتمالی به طبیعت را نیز می‌گیرد و در بعضی موارد به رشد و شکوفایی زیست بوم کمک هم می‌کند. این آسیب‌ها فقط شامل آسیب به طبیعت نیست، بلکه فرهنگ بومی یک منطقه نیز باید تحت قوانین اکوتوریسم از گزند آسیب گردشگران خارجی به دور بماند.
اکوتوریسم می‌تواند بدون خدشه‌دار کردن زندگی مردم بومی به رونق زندگی مردم محلی کمک کند و از این طریق باعث تدوام زندگی بومی و جلوگیری از کوچ‌های بی‌رویه به شهر شود. اکوتوریسم در هر منطقه با آموزش‌های همراه است که نه تنها برای مسافران بلکه برای افراد محلی نیز می‌تواند مفید باشد. در هر حال اکوتوریسم همواره با مشاهده و مطالعه طبیعت، لذت از طبیعت، قدرانی از طبیعت و آموزش مشخصه‌های طبیعت همراه است.
با تور اقساطی خارجی الان سفر کنید و 10 ماه دیگر پرداخت کنید !
داستان تاریخی اکوتوریسم
برخی کارشناسان حوزه گردشگری سابقه اکوتوریسم را به سال 1960 برمی‌گردانند. آن‌ها معتقدند که اکوتوریسم در واکنش به زیاد شدن تخریب محیط زیست توسط گردشگران ایجاد شد. حضور بی‌رویه گردشگران که باعث از دست رفتن منابع طبیعی و تغییر شرایط اقلیمی می‌شد، نگرانی زیادی در حوزه گردشگری ایجاد کرد و از آن پس شاخه اکوتوریسم به گردشگری اضافه شد. شاید این نظریه در باره زمان شکل‌گیری اکوتوریسم در صنعت گردشگری درست باشد، اما ریشه تاریخی اکوتوریسم به زمانی بسیار پیشتر از دوران مدرن بازمی‌گردد.
اجداد نخستین ما در قواعد مذهبی و اجتماعی خود احترام به طبیعت را به عنوان یکی از قوانین اصلی‌شان رعایت می‌کردند و کسی که این قوانین را زیرپا می‌گذاشت با خشم خدایان یا طبیعت مواجه می‌شد و رفتارش بی‌پاسخ نمی‌ماند. در تحقیقی که در یکی از قبایل بدوی افریقایی صورت گرفته دانشمندان به این نتیجه رسیدند که بومیان این منطقه تا آنجا که می‌توانستند دست به شکار دام‌های آن منطقه نمی‌زدند، در فصل جفت‌گیری شکار را ممنوع و حرام اعلام می‌کردند و اگر بعد از گذراندن ایام ممنوعه اقدام به شکار حیوانی می‌کردند طی یک مراسم آیینی از خدایان و روح آن حیوان عذرخواهی می‌کردند.
این تحقیقات که امروزه برای ما بیشتر شبیه داستان به نظر می‌آیند، نشان از رابطه‌ای پایدار و متعادل بین اقوام بومی و محیط زیست دارد. آن‌ها بهتر از هر کس دیگری خود را با قوانین طبعیت زیست بومشان وفق می‌دادند تا به بقای محیط و بقای خود کمک کنند.
انواع اکوتوریسم
با توجه به طبیعتی که به عنوان مقصد سفر انتخاب می‌شود، اکوتوریسم به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. از جمله کوهنوردی، غارنوردی، طبیعت درمانی، گردش‌های آبی، بیابان‌گردی، کوهپایه‌گردی و مردم‌گردی.
خرید تور اقساطی، رزرو هتل و اخذ ویزا در پیله های عصر پرواز !
اکوتوریسم در ایران
از آنجا که کشور ایران پر از جاذبه‌های بکر و دست نخورده طبیعی است، گردشگری اکوتوریسم از اهمیت ویژه‌ای در ایران برخوردار است. متأسفانه در چند دهه گذشته به دلیل آشنا نبودن مردم با اکوتوریسم بخش‌های زیادی از طبیعت ایران از حالت بکر و طبیعی خود خارج شده و با تغییرات زیادی مواجه شده است. حیوانات زیادی به دلیل شکارهای غیرقانونی و تغییر شرایط زیست بومشان منقرض شده و یا در خطر انقراض قرار گرفته‌اند.
بافت گیاهی مناطق زیادی در اثر حضور بیش از حد گردشگران آسیب دیده و از بین رفته و مردمان بومی بخش‌های زیادی از کشور در اثر مزاحمت گردشگران از وضعیت توریستی پیش‌آمده برای شهر یا روستایشان ناراضی شده‌اند. در حالیکه گردشگری بومی باید به اشتغال‌زایی و ایجاد روحیه سرزندگی در منطقه منجر شود، نه آنکه بومیان را از گردشگران گریزان و یا ناراضی کند.
یکی از اساسی ترین وظایف اکوتوریسم در ایران این است که علاوه بر معرفی جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده ایران، آن مناطق را از گزند آسیب‌های گردشگری در امان نگه دارد. اکوتوریسم بیش از هرچیز به حفظ طبیعت برای آینده نظر دارد و به هیچ وجه به دنبال یک تفریح زودگذر در طبیعت نیست. شاید اکوتوریسم را بتوانیم یک مرامنامه اخلاقی به حساب بیاوریم که باید میان انسان و طبیعت بسته شود. تعهدی که انسان را ملزم کند به جای آنکه خود را فرماندار و حاکم طبیعت بداند، خود را بخشی از طبیعت به شمار آورد و نابودی طبیعت را نابودی نسل انسان به حساب بیاورد.
